DE ONTDEKKING VAN INSULINDE

Een rijk geillustreerde reis door de gordel van smaragd.

Het ''prachtig ryk van Insulinde dat zich daar slingert om den evenaar, als een gordel van smaragd''. Met die woorden verheerlijkte Multatuli de kolonie Nederlands-Indie in zijn Max Havelaar (1860). In de vroege negentiende eeuw, na de ondergang van de VOC, werd Indie voor het eerst een echte kolonie van Nederland. Vanaf dat moment gingen reizigers op pad om de binnenlanden van Java, Sumatra en de ''buitengewesten'' te verkennen: natuuronderzoekers, predikanten, zendelingen, taalgeleerden, ambtenaren, militairen en gelukszoekers, en later ook vrouwen en toeristen. Zij schreven volop reisverhalen om het ''moederland'' te informeren over het koloniale project.
Hoe reisden zein die periode in Indie? Welke woorden gebruikten ze om uiting te geven aan hun ervaring van de tropen? Wat zagen, hoorden, roken en proefden ze? Welke onbekende planten, dieren en mensen kwamen ze tegen? En wat zeggen de publicaties van negentiende-eeuwers over hun manier van denken? De ontdekking van Insulinde laat niet alleen zien hoe Nederlanders reisden, maar ook hoe ze dachten en de koloniale stereotypen vorm gaven die tot op heden invloed uitoefenen.

Rick Honings (1984) is neerlandicus en Scaliger-hoogleraar aan de Unversiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich vooral op negentiende-eeuwse en koloniale literatuur. Met Peter van Zonneveld schreef hij een bekroonde biografie van de dichter Willem Bilderdijk: De gefnuikte arend (2013). Daarnaast schreef hij onder meer de monografieen De dichter als idool. Literaire roem in de negentiende eeuw (2016) en Romantici en revolutionairen. Literatuur en schrijverschap in Nederland in de 18de en 19de eeuw (2019, met Lotte Jensen).