VOOR MENS, VOLK EN VADERLAND

Iedereen heeft de plicht zichzelf te ontwikkelen tot onafhankelijk denkend mens. Dit kernpunt in het denken van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) betekent onder andere dat iedereen toegang moet hebben tot kennis en vorming. Ongeacht afkomst of status. Alleen met goede kennis kun je immers onderscheid maken tussen goed en kwaad, waarheid en leugen, echtheid en schijn. Maar vrije toegang tot kennis en ontwikkeling was in de zestiende eeuw bepaald niet vanzelfsprekend. Bovendien lag het land in puin: de Nederlanden werden verscheurd door oorlog, religieuze vervolging en interne verdeeldheid.
Coornhert wijst een weg uit de chaos: je kunt aan de chaos van het leven ontsnappen door je te richten op de orde van het denken. Met de rede kun je zicht krijgen op jezelf en de wereld, en kun je een goed leven opbouwen: welleven noemt hij dat. Coornherts ideeen over deze ''kunst van het welleven'' resulteren in een filosofie van eerlijk zelfinzicht, praktische zelfwerkzaamheid en principiele tolerantie ten opzichte van de ander.
Via teksten, toneel, poezie en beeldende kunst heeft Coornhert grote invloed op de ontwikkeling van zijn vaderland. En ook nu is zijn oproep om altijd kritisch en medemenselijk te blijven relevant.

Ruben Buys is filosoof en ideeenhistoricus. Hij publiceert over Nederlandse filosofie in de late middeleeuwen en vroege moderniteit. Zijn De kunst van het weldenken won de nationale Praemium Erasmianum Studieprijs en werd in De Groene Amsterdammertot de beste boeken van 2009 gerekend.